بهترین زمان برای شروع غذای کمکی پایان شش ماهگی است. از پایان شش ماهگی شیر مادر به تنهایی نیاز غذایی شیرخوار را تأمین نمی کند و شیرخوار نیازمند دریافت مقداری انرژی اضافی و مواد مغذی‌ است.

 

توصیه می گردد تغذیه تکمیلی در پایان شش ماهگی شروع گردد. شروع زودتر غذای کمکی خطر ایجاد آلرژی های غذایی، اسهال و عفونت دارد. دیر شروع کردن غذای کمکی نیز موجب تأخیر در آشنایی کودک با مزه غذاها و اختلال در یادگیری جویدن و بلعیدن مواد غذایی می شود.

درنتیجه تمایل کودک به مصرف غذاهای جامد کاهش یافته و کمبودهای تغذیه ای نظیر کمبود روی، آهن و ویتامین های گروه ب بروز خواهد کرد. درعین حال باید توجه شود که در سن 6 تا 12 ماهگی شیر مادر همچنان غذای اصلی شیرخوار است و باید بر حسب میل و تقاضای شیرخوار و به دفعات زیاد ادامه داشته باشد. غذای کمکی نیز بعد از تغذیه با شیر مادر به کودک داده شود.

دفعات تغذیه تکمیلی در پایان 6 ماهگی از یک بار در روز شروع می شود و به تدریج افزایش یافته و در پایان ماه هفتم به سه بار در روز می‌رسد. یک یا دو میان وعده نیز می توان به وعده های اصلی اضافه نمود.

دفعات تغذیه و مقدار غذای کمکی با افزایش سن کودک بیشتر می‌شود به طوری که در سن 9 تا 12 ماهگی 3 تا 4 وعده اصلی غذای کمکی در روز خواهد داشت و اگر کودک میل داشت یک یا دو میان وعده می توان اضافه کرد.

در شروع، مقدار غذای کمکی حدود یک تا دو قاشق مرباخوری است. سپس بر حسب میل شیرخوار مقدار غذا افزایش می یابد. باید توجه داشت که نباید غذا با تحمیل و اجبار به کودک خورانده شود. همچنین مقدار غذای کودک خیلی زیاد نباشد که مشکلات گوارشی مانند استفراغ ایجاد کند و یا منجر به کاهش دریافت شیر مادر و یا طولانی‌تر شدن فواصل شیر خوردن شود.

در تهیه غذای کمکی توجه به چند نکته حائز اهمیت است. غذاهایی که در ابتدا به کودک معرفی می گردد باید بافتی نرم داشته و سهل الهضم باشد. غذای کمکی در شروع تغذیه تکمیلی شیرخوار، باید کمی غلیظ‌تر از شیر مادر باشد.

پس از چند روز، غلظت آن افزایش یافته و مانند غلظت ماست معمولی شود. طی چند روز دیگر و برحسب توان بلع شیرخوار، غلظت آن افزایش یافته به طوری که هنگام کج کردن قاشق به راحتی از آن نریزد. بنابراین، افزایش مقدار موادغذایی و همچنین افزودن غذای جدید به رژیم کودک باید به تدریج باشد.

معرفی موادغذایی مختلف باید با فاصله 3 الی 5 روزه باشد که درصورت بروز حساسیت و عدم تحمل، نوع آن شناسایی و حذف گردد. ممکن است شیرخوار به یک ماده غذایی بی میل بوده و علاقه ای نداشته باشد. به مدت یک الی دو هفته آن ماده غذایی حذف گردد و مجددا به کودک داده شود. همچنین می توان آن ماده غذایی را با غذاهای دیگر ترکیب کرد. توصیه می گردد نمک، شکر و ادویه به غذای کودک اضافه نگردد.

به منظور نرم شدن غذای کمکی توصیه نمی گردد از مخلوط کن یا آسیاب برقی استفاده شود. زیرا نرم شدن بیش از حد موادغذایی باعث می شود کودک مهارت جویدن را فرا نگرفته و در آینده از پذیرش غذاهای معمولی خودداری ‌نماید. اما می توان غذا را با پشت قاشق، چنگال و یا گوشت کوب نرم کرد که خوردن غذای کمکی برای کودک راحت‌تر باشد. همچنین گوشت را بهتر است به تکه‌‌های بسیار ریز تقسیم کرد یا از گوشتی که در منزل چرخ شده است استفاده نمود تا پختن آن سریع‌تر و نرم کردن آن راحت‌تر و خوردنش برای کودک آسان‌تر باشد.

با شروع غذای کمکی، حتی زمانی که کودک به مقدار کافی از شیر مادر تغذیه می‌کند لازم است به شیرخوار آب جوشیده خنک شده داد تا ادرار کودک پر رنگ و مدفوع او سفت و سخت نشود.

مصرف زیاد آبمیوه در شیرخواران ممکن است سبب اسهال و یا کاهش اشتها به غذا و حتی شیر مادر شود. همچنین مصرف مکرر آبمیوه بخصوص اگر توسط بطری و هنگام خواب مصرف شود موجب پوسیدگی دندان می گردد.

مصرف برخی موادغذایی به دلیل ایجاد حساسیت و یا احتمال خفگی برای کودکان زیر یکسال توصیه نمی گردد. این گروه مواد غذایی شامل شیرگاو، عسل، سفیده تخم مرغ، ماهی، مرکبات، چیپس، پفک، قهوه، همبرگر، سوسیس، کالباس، انواع نوشابه ها، آبمیوه های صنعتی، شکلات، بادام زمینی، ذرت بوداده، کشمش، دانه انگور، دانه های انار، گیلاس، آلبالو، توت سفید، توت فرنگی، نخودچی، ذرت، نقل، آبنبات، تکه های بزرگ شیرینی، حبوبات نرم نشده، تکه بزرگ گوشت سفت یا جگر، استیک، غذاهای آماده صنعتی و انواع غذاهای کنسرو شده است.

توصیه می گردد در همه کودکان مصرف قطره آهن از پایان 6 ماهگی تا 2 سالگی و قطره ویتامین A+D یا مولتی ویتامین از 15 روزگی تا 2 سالگی ادامه داشته باشد. هرگز نباید به دلیل احتمال سیاه شدن دندان‌ها از مصرف قطره آهن اجتناب کرد.

" زهرا حسن زاده " دکترای تخصصی تغذیه دانشکده تغذیه وعلوم غذایی

پایان خبر